Atopowe zapalenie skóry (AZS)

Atopowe zapalenie skóry (AZS), znane również jako egzema atopowa, to przewlekła, nawrotowa choroba zapalna skóry. Charakteryzuje się świądem, zaczerwienieniem, suchością i łuszczeniem się skóry. AZS jest częścią "triady atopowej", wraz z astmą oskrzelową i alergicznym nieżytem nosa.

Choroba najczęściej rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie, ale może wystąpić w każdym wieku. U niemowląt zmiany często pojawiają się na twarzy i wyprostnych częściach kończyn, u starszych dzieci i dorosłych - w zgięciach łokci, kolan, na szyi i rękach. AZS ma przebieg przewlekły z okresami zaostrzeń i remisji.

Przyczyny AZS są złożone i obejmują czynniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe. Pacjenci z AZS mają osłabioną barierę naskórkową, co prowadzi do zwiększonej podatności na czynniki drażniące i alergeny. Choroba często współwystępuje z innymi schorzeniami atopowymi i może znacząco wpływać na jakość życia pacjentów.

Profilaktyka atopowego zapalenia skóry (AZS)

• Regularne nawilżanie skóry emolientami.

• Unikanie znanych czynników drażniących i alergenów.

• Stosowanie łagodnych, bezzapachowych środków do mycia.

• Unikanie przegrzewania i nadmiernego pocenia się.

• Noszenie luźnej, przewiewnej odzieży z naturalnych materiałów.

• Utrzymywanie odpowiedniej wilgotności powietrza w pomieszczeniach.

• Redukcja stresu.

• Unikanie drapania i pocierania skóry.

• Regularne przycinanie paznokci.

• W przypadku niemowląt - karmienie piersią przez co najmniej 4-6 miesięcy.

• Unikanie kontaktu z dymem papierosowym.

• Zdrowa, zbilansowana dieta.

Leczenie atopowego zapalenia skóry (AZS)

Leczenie AZS jest kompleksowe i wymaga indywidualnego podejścia do każdego pacjenta. Podstawą terapii jest odpowiednia pielęgnacja skóry z użyciem emolientów, które nawilżają i natłuszczają skórę, pomagając odbudować jej barierę ochronną. Emolienty powinny być stosowane regularnie, nawet w okresach remisji choroby. W przypadku zaostrzeń stosuje się miejscowe leki przeciwzapalne, głównie glikokortykosteroidy lub inhibitory kalcyneuryny (np. takrolimus, pimekrolimus). Leki te pomagają kontrolować stan zapalny i łagodzą świąd.

W cięższych przypadkach lub gdy leczenie miejscowe jest niewystarczające, stosuje się leczenie ogólne. Może ono obejmować doustne leki przeciwhistaminowe (na świąd), antybiotyki (w przypadku wtórnych infekcji bakteryjnych) lub leki immunosupresyjne (np. cyklosporyna) w szczególnie opornych przypadkach. W ostatnich latach do leczenia ciężkich postaci AZS wprowadzono również leki biologiczne, takie jak dupilumab, które działają na konkretne mechanizmy immunologiczne zaangażowane w rozwój choroby.

Istotnym elementem terapii jest edukacja pacjenta i jego rodziny. Obejmuje ona naukę prawidłowej pielęgnacji skóry, rozpoznawania i unikania czynników zaostrzających oraz technik radzenia sobie ze świądem. Pomocne mogą być również metody z zakresu psychologii i psychiatrii, zwłaszcza w przypadkach, gdy AZS znacząco wpływa na jakość życia pacjenta. Fototerapia, czyli leczenie światłem UV, może być stosowana jako metoda uzupełniająca w niektórych przypadkach. Ważne jest, aby leczenie było prowadzone pod nadzorem specjalisty i dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta, biorąc pod uwagę nasilenie objawów, lokalizację zmian oraz wpływ choroby na codzienne funkcjonowanie.